UKRAYNA’DA KÖK HÃœCRE TEDAVÄ°SÄ°
Kök hücre, mitoz bölünmeyle özelleşmiş hücre tiplerine farklılaşabilen ve daha fazla kök hücre üretmek için kendini yenileme yeteneğine sahip olan, bütün çok hücreli canlıların doku ve organlarını oluşturan ana hücre türleridir.
Memelilerde kök hücrelerin iki yaygın tipi bulunur; blastokist evresinin iç tabakasından elde edilebilen embriyonik kök hücreler ve çeşitli dokularda bulunan yetişkin kök hücreleri.
YetiÅŸkinlerdeki kök ve öncül (progenitör) hücreler vücudun onarımında görev alıp, eriÅŸkin dokuları yenileyebilme yetisine sahiplerdir. GeliÅŸen bir embriyoda, kök hücreler özelleÅŸmiÅŸ hücrelerin tümüne –ektoderm, mezoderm, endoderm– farklılaÅŸabilirler (bkz. pluripotent hücreler denir) ve ayrıca kan, deri, sindirim organları gibi organların da yenilenmesini sürekli kılarlar.
İnsanlarda erişilebilir olan otolog erişkin kök hücre kaynakları şu şekildedir;
Kemik iliği; femur ya da leğen kemiğinden biyopsi ile alınması ve hücrelerin saflaştırılmaları gerekir.
Yağ (adipoz) doku (yağ hücreleri) ; liposakşın ile alınması ve saflaştırmaları gerekir.
Kan, donörden alıcıya kan bağışına benzer ÅŸekilde kanın içinden geçtiÄŸi ve kök hücrelerin süzüldüğü “ferez” aracılığıyla saflaÅŸtırmayla yapılarak elde edilir.
Kök hücreler ayrıca doğumdan hemen sonra umbilikal kord kanından da elde edilebilir. Bütün kök hücre tiplerinde kendinden (otolog) elde en az riski taşır ve bankalarda saklanılarak sonrası için kullanılabilirler. Ancak son çalışmalar kanser tedavilerinde otolog kök hücre kullanımının riskli olabilceğini de göstermektedir.
Günümüzde yüksek oranda deÄŸiÅŸkenlik gösterebilen kök hücreler, kemik iliÄŸi nakilleri gibi tıbbi tedavilerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun için hücre kültür ortamlarında yapay olarak yetiÅŸtirilmeleri ve bu ortamlarda kullanılacak hücre tipine göre (kas, sinir vb.) farklılaÅŸtırılmaları gerekmektedir. Embriyonik hücre hatları ve otolog embriyonik kök hücreler ise; terapötik klonlamayla oluÅŸturulmakta ve gelecekteki tedavi yöntemleri için umut oluÅŸturmaktadır. Kök hücreler hakkındaki araÅŸtırma ve bulgular 1960’larda Toronto Ãœniversitesindeki Ernest A. McCulloch ve James E. Till tarafından saÄŸlanmıştır.
